Beyin niye küçülür?

çavuş

Aktif Üye
Prof. Dr. Derya Uludüz, bilhassa hafıza bölgesinde besbelli olan, unutkanlık ve davranış sıkıntılarına yol açan beyin küçülmesiyle ilgili merak edilenleri deklare etti.

BEYİN
küçülmesi beyin dokusunun hasara uğraması kararı fonksiyonunu yitirmesi manasına geliyor. Dışarıdan gelen ziyana karşı yahut oksijenlenme kan akımı azlığında hafıza bölgeleri önemli oranda etkilenebiliyor. Fonksiyonunu yitiren beyin dokusu da kullanılmadığı için bir süre daha sonra küçülmeye başlıyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, beyin küçülmesinin niçinlerini, işaretlerini, tedavi ve korunma yollarını şu biçimde anlattı…


Prof. Dr. Derya Uludüz


Bölgesi ve şiddeti önemli

seneler ilerledikçe nasıl bedenimiz yaşlanıyorsa beynimiz de doğal olarak yaşlanır. İlerleyen yaşla beyinde küçülme de yaşanabilir. Bu durum beyin hacminde azalma, beyin hudut hücre irtibatları olan bölgelerde küçülme, hudut hücreleri ortası kontakların kaybolması, beyin ve öbür organlar içinde bilgi bağlantısı yapan nörotransmitter dediğimiz iletici hususların ölçüsünde değişiklik formunda ortaya çıkar. Bu değişikliklerin her biri de yaşla alakalı olabilen hafıza, düşünme marifeti ve mantıklı karar verme üzere bilişsel yeteneklerin etkilenmesine yol açabilir. Lakin vakit zaman ortaya çıkan bu yakınmalar bariz bir hastalık belirtisi değildir. her insanın beyni birebir oranda yaşlanmaz. Temel sorun yaşla bir arada beyinde küçülme olabilse de bunun hangi bölgede olduğu ve şiddetinin olağan hudutlarda olup olmadığıdır. Şayet beyinde küçülme olağan yaşlanma sürecine oranla daha fazla ise buna yol açan niçinleri ortaya koymak gerekir.

Nasıl anlaşılır?

Beyin küçülmesiyle bir arada öğrenme kuvvetliğü, konsantrasyon eksikliği, sözleri aklına getirmede zorlanma, irtibat hünerinde azalma, hafıza sorunları, beden ile beyinde inflamasyonun artması ve beyin hücreleri içindeki bağlantının azalması niçiniyle düşünme suratında yavaşlama görülebilir. Bu yakınmaları olanlarda beyin küçülmesi görülme ihtimali yüksektir. Alışılmış bunu net anlamak için bir tabibe başvurulmalıdır. Doktor muayenesinde kişinin istikrar, göz hareketi, konuşma, bilişsel yetenek ve sorun çözme marifetleri kıymetlendirilir. Kesin teşhiste ise radyolojik olarak görüntüleme tekniklerinden beyin MR incelemesi ve son senelerda ön plana çıkan beyin PET BT görüntülemesi kullanılır.


Sebepleri nelerdir?

Beynin sağlıklı ve genç kalabilmesi için kimi gereksinimleri vardır. Kan damarlarının sağlıklı olup, beyni kâfi ölçüde beslemesi, beynin gereğince oksijenlenmesi ve beynin güzel dinlenmesi fazlaca değerlidir. Klinik olarak yakınmalara yol açabilecek beyin küçülmesi için ise riski artıran birfazlaca niye var. Bunlar şöyleki sıralanabilir:

■ 80 yaş üzerinde olmak

■ Alzheimer, Parkinson, Serebral Palsi, Multiple Skleroz üzere hastalıklar

■ Alkol ve sigara bağımlılığı

■ Stres

■ Çok kilo

■ Beyin felci

■ Beyinde küçük boyutlu damarların hasar görmesi

■ Beyin dokusunda enfeksiyon

■ Baş travması

■ AIDS üzere bulaşıcı hastalıklar

■ Covid 19 (Hastalığı geçirenlerin, geçirmemiş olanlarla karşılaştırıldığında beynin genel boyutlarında küçülme oranlarının daha fazla olduğu ve bilhassa de hafıza bölgelerinde gri unsur kalınlığının azaldığı gözlenmiştir)

Tedavisi mümkün mü?

Tedavi çoklukla şikayetlere yöneliktir. Bahsedilen şikayetlere göre ilaç tedavileri ve dayanak vitaminler verilebilir. Bunun yanında fizik tedavi ve iş uğraş terapileri beynin yeniden canlandırılması için başvurulan tekniklerdendir. Lisan ve konuşma terapisi de yapılabilir. Bunlara karşın aslında beyin küçüldüğünde artık iş işten biraz da geçmiş olur. Doğal yeni bilgilerimizin ışığında nöroplastisite yani yeni hudut hücresi oluşumu bilhassa hafıza problemleri olan olgularda işe yarayabilir.

Önlenebilir mi?

Küçülmeye başlamadan tedbir almak beyin sıhhati için en hakikat yoldur. İşte dikkat edilmesi gereken noktalar:

■ Beyin sıhhati için her gün fizikî aktivite yapılmalıdır. Hareket bütün bedenin kan akımını artırır, gerilimi azaltır, depresyonu önler ve hafızayı güçlendirir.

■ Akdeniz tipi bir beslenme düzeninin beyin küçülmesine karşı hami rolü var. Beynin muhtaçlık duyduğu enerjiyi yanlışsız kaynaklardan elde etmek hafızayı kuvvetli meblağ.

■ Vaktinde ve kâfi müddette uyumak, gerilimle baş etme biçimlerini öğrenmek, yüksek tansiyon, kolesterol ve diyabeti denetim altında tutmak beyin küçülmesine karşı önleyicidir.

■ Mental olarak daima etkin olmak; kitap okumak, söz oyunları oynamak, yeni bir hobi edinmek, yeni bir müzik aleti çalmayı öğrenmek üzere zihni daima etkin biçimde tutmak beyni güçlendirir.

■ Arkadaşlarla ve aileyle birlikte vakit geçirmek tıpkı zamandapresyonu hem gerilimi azaltır. Bu da beyin sıhhatine ilaç üzere gelir.

■ B vitamini beyindeki nörotransmitter dediğimiz bağlantısı güçlendiren hususların üretiminde artış sağlar. B vitamini eksik ise yetişkinlerde beyin küçülmesi ve hafıza sıkıntıları epey ciddi sorun yaratabilir. Bu niçinle B vitamini içeren besinler nizamlı tüketilmeli. Gerektiğinde hekim tavsiyesiyle B1, B2, B6 ve B12 vitamini destekleri kullanılmalıdır.