Pandeminin çocuklarda da uyku problemlerini artırdığını belirten Uludüz, “Ancak bu sorun onları yetişkinlerden farklı tesirler. Yani her zamankinden daha hiperaktif olur, odaklanma düşüncesi yaşarlar” dedi.
Tertipli ve kaliteli uykunun çocuklar üzerinde daha uygun bilişsel fonksiyon, daha yeterli ruhsal sıhhat ve azalan duygusal /davranışsal sorunlar de dahil olmak üzere biroldukca potansiyel yararı var… Lakin çocuk ve ergenlerin, uyku alışkanlıklarında pandemiyle bir arada büyük değişimler yaşadıklarına dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, “Bu süreçte onlar da daha geç yatıp daha geç kalkmaya başladı. ötürüsıyla artık birçoğunda beyinleri daha erken yatmaya ve erken kalkmaya süratli bir biçimde geçiş yapamıyor” dedi ve bu durumun yol açtığı meselelerle tahlil yollarını şöyleki anlattı:
İşte araştırma sonuçları
Biroldukça çalışmanın dahil edildiği geniş çaplı bir meta tahlil, Covid-19 salgını sırasında çocuklarda uyku meselelerinin yaygınlaştığını tespit etti. Araştırmaya bakılırsa, çocukların yüzde 54’ünde yani yarısından fazlasında uyku bozukluğu var. Bilhassa okul çağında olan çocuklar gece uykuya dalamama, sabah uyanamama, kısa uyku mühleti üzere sıkıntılar yaşıyor. Okul öncesi çocuklarda ise, uyku sorunlarının altında biroldukça faktör yatıyor. Meskende izolasyon devrinde ertelenen ahenge saati, ebeveynlerin yansıttığı Covid-19 kaynaklı dehşet, gerilim ve hüzün, toplumsallaşmada azalma ve teknolojik aygıtlarla geçirilen vakitte artış, uyku müddet ve kalitesinin azalmasına niye oluyor.
Nasıl anlaşılır?
Uykuya dalma kuvvetliğü, sık gece uyanmaları, kabuslar ve uyku terörü, gece uyumakta zorluk; gün ortasında yorgunluk ve halsizlik; sonluluk, huysuzluk, agresiflik, daima ağlama üzere duygusal davranışlarda artış; gün ortasında ve bilhassa geceleri artan hiperaktivite; artan odaklanma bozukluğu ve unutkanlık; dürtü ve ani tepkilerini denetim edememe üzere belirtiler gözlenen çocuklarda değerli bir uyku bozukluğu olabilir.
DEHB ve otizm belirtileri var ise…
Okul çağındaki çocuklarda, uyku sorunlarına Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve Otizm Spektrum Bozukluğu (OBS) üzere nöro-davranışsal bozukluklar eşlik ediyor. Dünya genelinde, okul çağındaki çocuklarda DEHB ve OBS teşhisleri arttı, fakat bu belirtilerin temelde uyku bozukluğundan kaynaklanabileceğine dikkat çekmek gerekiyor. Zira, uykusuzluğun çocuklardaki tesirleri yetişkinlerden çok farklıdır. Çocuklar uykusuz olduklarında, her zamankinden daha fazla hiperaktif olurlar. Odaklanma kasveti yaşarlar. Lakin bu çok güçleri, uykuları olmadığından değil, tam aksine gereğince uyku almadıklarından kaynaklanır. Bu yüzden uykusuzluk, DEHB ve otizmle karıştırılmamalıdır. Şayet uyku sıkıntısını çözerseniz, bu belirtiler de kaybolacaktır.
Tedavi yolları nelerdir?
Pandemi kaynaklı tasayı azaltın
Araştırmalar pandemi periyodunda yetişkinlerin büyük kısmının anksiyete, endişe, depresyon, kronik gerilim üzere ruhsal şikayetler yaşadığını gösteriyor. Bu durum direkt çocuklara da yansıyor. Hem ebeveynlerin tıpkı vakitte çocukların ruhsal problemleri için bir terapistten yardım almaları ya da ailece aktivitelerde bulunarak, kimi kararlar alarak (örneğin haberlere maruziyeti azaltmak, çocukların yanında pandemi kaynaklı problemleri tartışmamak gibi) çocukların iç dünyasının olağanlaştırılması, pandemi kaynaklı ruhsal baskıyı çocuklarda azaltabilir. Bu da ilaç almadan uyku sorunlarının çözülmesini sağlayabilir.
Teknolojiyi kısıtlayın
Pandemi mühletince teknolojik aygıtların denetimsiz kullanması arttı. Çocuklar okuldan ve arkadaşlarından uzak oldukları bu vakti, telefonlarına ve bilgisayarlarına bağlanarak geçirdiler. Fakat okulların başlaması bu alışkanlıklarını değiştirmedi. Zira teknolojik aygıtlar kıymetli bir bağımlılık deposudur. Siz bile akıllı telefonlarınızı elinizden düşüremezken çocukların resen uzak kalmasını beklemeyin. Lakin teknoloji kullanım müddetlerine bir düzenleme getirilmesi fazlaca değerli. Bilhassa uyumadan 2 saat evvel bu aygıtlardan uzak durmak gerekiyor, zira teknolojik aygıtlar yaydıkları mavi ışıkla uyku hormonu melatonini baskılar ve uykuya dalmayı zorlaştırır. Uyumadan evvelki son 2 saati kitap okuma ile geçirmelerini sağlarsanız, çarçabuk uykularının geldiğini gorebilirsiniz.
Uyku saatlerini rutinleştirin
Çocuğunuzun yaşına göre ne kadar uykuya gereksinimi olduğunu bulun, daha sonrasında makul bir yatma ve uyanma saati belirleyin. Örneğin, 10 yaşındaki bir çocuk ortalama 10 saat uykuya muhtaçlık duyar. Hafta sonları bile olsa, konuklarınız ya da farklı bir durumunuz bile olsa çocuklarınızın kesinlikle bu rutine uymasını sağlayın. Uyku saatlerini ayarlayabilmek için sabahları daha erken uyandırarak ve geceleri daha erken yatmasını sağlayarak tertip kurmaya çalışın.
Kafeinli yiyecek ve içecekleri uzaklaştırın
Çay, kahve, gazlı içecek ve çikolata üzere kafeinli eserleri çocuklarınızdan uzaklaştırın. Kafein saatler boyunca bedende kalabilir ve yorgun hissetmenize niye olan adenozine bağlanarak uykunuz olsa bile enerjik hissetmenize yol açar. Bunların tüketimi fakat gündüz saatleriyle sınırlanmalıdır.
Nizamlı spor yaptırın
Kışın çocukların güneş ışığına maruz kalması sıkıntı olsa da, kesinlikle güçlerini atacakları bir spora, okul daha sonrası aktiviteye yönlendirilmesini sağlayın. Sabahları uyanır uyanmaz, doğal ışığa maruz kalmalarını sağlayın. Pandemi niçiniyle meskende kaldıkları devirlerde ise konutta idman yapmalarını sağlayacak oyunlar planlayın.
Yanlışsız besleyin
Şayet çocuklarınız epey fazla işlenmiş, şekerli ve karbonhidratlı eserler tüketiyorsa bunlar bedende gerilim hormonunun artmasına ve melatonin hormonunun baskılanmasına yol açar. Bunun yerine bilhassa akşamları daha sağlıklı besinler tercih edin. Ayrıyeten, selenyum, C vitamini, triptofan, kalsiyum ve D vitamini eksiklikleri de uyku problemlerinde rol oynar.
Tertipli ve kaliteli uykunun çocuklar üzerinde daha uygun bilişsel fonksiyon, daha yeterli ruhsal sıhhat ve azalan duygusal /davranışsal sorunlar de dahil olmak üzere biroldukca potansiyel yararı var… Lakin çocuk ve ergenlerin, uyku alışkanlıklarında pandemiyle bir arada büyük değişimler yaşadıklarına dikkat çeken Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, “Bu süreçte onlar da daha geç yatıp daha geç kalkmaya başladı. ötürüsıyla artık birçoğunda beyinleri daha erken yatmaya ve erken kalkmaya süratli bir biçimde geçiş yapamıyor” dedi ve bu durumun yol açtığı meselelerle tahlil yollarını şöyleki anlattı:
İşte araştırma sonuçları
Biroldukça çalışmanın dahil edildiği geniş çaplı bir meta tahlil, Covid-19 salgını sırasında çocuklarda uyku meselelerinin yaygınlaştığını tespit etti. Araştırmaya bakılırsa, çocukların yüzde 54’ünde yani yarısından fazlasında uyku bozukluğu var. Bilhassa okul çağında olan çocuklar gece uykuya dalamama, sabah uyanamama, kısa uyku mühleti üzere sıkıntılar yaşıyor. Okul öncesi çocuklarda ise, uyku sorunlarının altında biroldukça faktör yatıyor. Meskende izolasyon devrinde ertelenen ahenge saati, ebeveynlerin yansıttığı Covid-19 kaynaklı dehşet, gerilim ve hüzün, toplumsallaşmada azalma ve teknolojik aygıtlarla geçirilen vakitte artış, uyku müddet ve kalitesinin azalmasına niye oluyor.
Nasıl anlaşılır?
Uykuya dalma kuvvetliğü, sık gece uyanmaları, kabuslar ve uyku terörü, gece uyumakta zorluk; gün ortasında yorgunluk ve halsizlik; sonluluk, huysuzluk, agresiflik, daima ağlama üzere duygusal davranışlarda artış; gün ortasında ve bilhassa geceleri artan hiperaktivite; artan odaklanma bozukluğu ve unutkanlık; dürtü ve ani tepkilerini denetim edememe üzere belirtiler gözlenen çocuklarda değerli bir uyku bozukluğu olabilir.
DEHB ve otizm belirtileri var ise…
Okul çağındaki çocuklarda, uyku sorunlarına Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve Otizm Spektrum Bozukluğu (OBS) üzere nöro-davranışsal bozukluklar eşlik ediyor. Dünya genelinde, okul çağındaki çocuklarda DEHB ve OBS teşhisleri arttı, fakat bu belirtilerin temelde uyku bozukluğundan kaynaklanabileceğine dikkat çekmek gerekiyor. Zira, uykusuzluğun çocuklardaki tesirleri yetişkinlerden çok farklıdır. Çocuklar uykusuz olduklarında, her zamankinden daha fazla hiperaktif olurlar. Odaklanma kasveti yaşarlar. Lakin bu çok güçleri, uykuları olmadığından değil, tam aksine gereğince uyku almadıklarından kaynaklanır. Bu yüzden uykusuzluk, DEHB ve otizmle karıştırılmamalıdır. Şayet uyku sıkıntısını çözerseniz, bu belirtiler de kaybolacaktır.
Tedavi yolları nelerdir?
Pandemi kaynaklı tasayı azaltın
Araştırmalar pandemi periyodunda yetişkinlerin büyük kısmının anksiyete, endişe, depresyon, kronik gerilim üzere ruhsal şikayetler yaşadığını gösteriyor. Bu durum direkt çocuklara da yansıyor. Hem ebeveynlerin tıpkı vakitte çocukların ruhsal problemleri için bir terapistten yardım almaları ya da ailece aktivitelerde bulunarak, kimi kararlar alarak (örneğin haberlere maruziyeti azaltmak, çocukların yanında pandemi kaynaklı problemleri tartışmamak gibi) çocukların iç dünyasının olağanlaştırılması, pandemi kaynaklı ruhsal baskıyı çocuklarda azaltabilir. Bu da ilaç almadan uyku sorunlarının çözülmesini sağlayabilir.
Teknolojiyi kısıtlayın
Pandemi mühletince teknolojik aygıtların denetimsiz kullanması arttı. Çocuklar okuldan ve arkadaşlarından uzak oldukları bu vakti, telefonlarına ve bilgisayarlarına bağlanarak geçirdiler. Fakat okulların başlaması bu alışkanlıklarını değiştirmedi. Zira teknolojik aygıtlar kıymetli bir bağımlılık deposudur. Siz bile akıllı telefonlarınızı elinizden düşüremezken çocukların resen uzak kalmasını beklemeyin. Lakin teknoloji kullanım müddetlerine bir düzenleme getirilmesi fazlaca değerli. Bilhassa uyumadan 2 saat evvel bu aygıtlardan uzak durmak gerekiyor, zira teknolojik aygıtlar yaydıkları mavi ışıkla uyku hormonu melatonini baskılar ve uykuya dalmayı zorlaştırır. Uyumadan evvelki son 2 saati kitap okuma ile geçirmelerini sağlarsanız, çarçabuk uykularının geldiğini gorebilirsiniz.
Uyku saatlerini rutinleştirin
Çocuğunuzun yaşına göre ne kadar uykuya gereksinimi olduğunu bulun, daha sonrasında makul bir yatma ve uyanma saati belirleyin. Örneğin, 10 yaşındaki bir çocuk ortalama 10 saat uykuya muhtaçlık duyar. Hafta sonları bile olsa, konuklarınız ya da farklı bir durumunuz bile olsa çocuklarınızın kesinlikle bu rutine uymasını sağlayın. Uyku saatlerini ayarlayabilmek için sabahları daha erken uyandırarak ve geceleri daha erken yatmasını sağlayarak tertip kurmaya çalışın.
Kafeinli yiyecek ve içecekleri uzaklaştırın
Çay, kahve, gazlı içecek ve çikolata üzere kafeinli eserleri çocuklarınızdan uzaklaştırın. Kafein saatler boyunca bedende kalabilir ve yorgun hissetmenize niye olan adenozine bağlanarak uykunuz olsa bile enerjik hissetmenize yol açar. Bunların tüketimi fakat gündüz saatleriyle sınırlanmalıdır.
Nizamlı spor yaptırın
Kışın çocukların güneş ışığına maruz kalması sıkıntı olsa da, kesinlikle güçlerini atacakları bir spora, okul daha sonrası aktiviteye yönlendirilmesini sağlayın. Sabahları uyanır uyanmaz, doğal ışığa maruz kalmalarını sağlayın. Pandemi niçiniyle meskende kaldıkları devirlerde ise konutta idman yapmalarını sağlayacak oyunlar planlayın.
Yanlışsız besleyin
Şayet çocuklarınız epey fazla işlenmiş, şekerli ve karbonhidratlı eserler tüketiyorsa bunlar bedende gerilim hormonunun artmasına ve melatonin hormonunun baskılanmasına yol açar. Bunun yerine bilhassa akşamları daha sağlıklı besinler tercih edin. Ayrıyeten, selenyum, C vitamini, triptofan, kalsiyum ve D vitamini eksiklikleri de uyku problemlerinde rol oynar.