Meme kanseri, göğüs dokusunu oluşturan hücre kümelerinden birinin değişime uğraması ve denetimsiz olarak çoğalması niçiniyle oluşan tümör kararı ortaya çıkan bir hastalık.
Kanserli doku, evvel yakın etrafına daha sonra, göğse yakın lenf bezlerine yayılıyor. Vaktinde teşhis temalıp tedavi edilmeyen hastalarda kanser öteki organlara yayılarak tedavisi olanaksız evreye geçiyor.
Meme kanseri bayanlarda görülen kanserlerin %33’ünü oluşturmaktadır. Tüm kanser hastalarının ise %20’sini tehdit etmektedir. Günümüzde her 8 bayandan 1’i hayatı boyunca göğüs kanseriyle karşı karşıya kalma riskiyle yaşamaktadır.
Meme kanseri, göğüs dokusu ortasında süt kanalları içerisinde oluşan kanser hücreleridir. Göğüs kanserlerinin yüzde 80’i invaziv duktal karsinomdur. Invaziv duktal karsinom, göğüs kanserinin süt kanallarında ortaya çıktığını gösterir. Göğüs kanserinin yüzde 20’si de invaziv lobüler karsinomdur. Bu cinste ise göğüs kanseri süt kanallarında değil, süt bezlerinde gelişir.
Meme kanserine niye olan hücrelerin çoğalması ve büyümesi pek vakit alır. Lakin çoğaldıktan daha sonra hücreler lenf ve kan yoluyla bedenin öbür organlarına yayılabilir. Göğüs kanserinde en değerlisi kanserin kan ve lenf yolu ile başka organlara yayılmadan teşhisin konmasıdır. Bu etapta konulan bir teşhis ile tedavi oranı devasa yüksekliktetir. Bu niçinle göğüs kanserinde erken teşhis epey değerlidir.
MEME KANSERİ yol açar?
Bilimsel araştırmalar bayanlarda göğüs kanseri gelişmeninde rol oynayan makul risk faktörlerinin tanımlanmasını sağlamıştır. Bu risk faktörlerine maruz kalan şahıslarda, toplumun geri kalanındaki bireylere nazaran daha yüksek oranda göğüs kanseri gelişimi görüldüğü tespit edilmiştir. Bu risk faktörleri aşağıdaki üzere özetlenebilir:
Aile Hikayesi: Meme kanserlerinin kıymetli bir kısmı genetik alt yapı ile bağlantılıdır. Bu bakımdan bilhassa birinci derece akrabalarda göğüs kanseri hikayesi olan bireylerin, topluma göre göğüs kanseri olma riski daha yüksektir. Birebir biçimde tek göğüste kanser gelişme hikayesi olan bir şahısta, öteki göğüste de kanser gelişme riski daha yüksektir.
Yaş: Kadınlarda 55 yaş ve daha sonrasında göğüs kanseri gelişme ihtimali artar.
Cinsiyet: Kadınlarda erkeklere bakılırsa göğüs kanseri gelişme riski 2 kat daha fazladır.
Adet Görme Yaşı: Meme dokusu genel olarak östrojen ve progesteron üzere bayan eşey hormonlarına hassas bir yapıya sahiptir. Bu niçinle bahsedilen hormonlara maruziyet mühletinin arttığı durumlarda dokularda çoğalma karşılığı da artacağından, göğüs kanseri riski de artar. Erken yaşta adet goren bayanlarda kan östrojen ve progesteron seviyesi erken yaşta yükselmeye başladığından, göğüs kanseri gelişme riski yükselir.
Menopoz Yaşı: Adet görme yaşına misal biçimde, daha geç yaşta menopoza uğrayan bir bayanda, kandaki östrojen ve progesteron hormon seviyesi daha geç yaşta azalmaya başlayacağından, göğüs dokusunun hormonlara maruz kalma mühleti artar. ötürüsıyla göğüs kanseri riski de artmış olur.
Gebelik: Hamilelikle bir arada bayanlardaki hormon sistemi bir daha düzenlenir. Gebelik durumunda progesteron hormonunun hakimiyeti ortaya çıkacağından, bayan üreme sistemiyle bir arada, göğüs dokusu da farklı bir gelişim sürecine uğrar. Bu bakımdan, hiç hamile kalmayan bayanlarda yahut ileri yaşta( 30 yaş daha sonrası) hamile kalan bayanlarda, toplumun geri kalanına nazaran daha yüksek göğüs kanseri riski tespit edilmiştir.
Hormon Tedavisi Alma: Menopoz daha sonrasında ortaya çıkan sıcak basması, kemik erimesi üzere sorunların tedavisinde kullanılan uzamış hormon replasman tedavisi östrojen ve progesteron içerdiğinden, göğüs kanseri gelişimi açısından risk faktörüdür.
Sigara ve Alkol Alışkanlığı: Sigara ve alkol kullanması bir hayli kanser cinsinde olduğu üzere, göğüs kanseri gelişimi açısından da değerli birer risk faktörüdür.
Yoğun Göğüs Dokusuna Sahip Olma: Göğüs dokusunun büyük ve ağır içerikli olması, hem erken teşhis için gereken muayenede kitlenin algılanmasında tıpkı vakitte mamografi üzere usuller tarafınca kitlenin tespit edilmesini zorlaştırabildiği için göğüs kanserinin ilerlemesi açısından risk faktörü kabul edilebilir.
ışınım: Göğüs bölgesinde uygulanan yahut kişinin bu bölgeye maruz kaldığı ışınım hikayesi göğüs kanseri gelişmeninde tesirli olabilir
MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
-Kadın olmak,
-50-70 yaş içinde ve menopoz daha sonrası devirde olmak,
-Ailesinde (anne yahut baba tarafında) göğüs kanserine yakalanmış akrabaları olmak, (Akrabalık derecesi ne kadar yakın ve göğüs kanserli akraba sayısı ne kadar fazlaysa risk o kadar yükselir)
-Daha evvel göğüs kanserine yakalanmış olmak,
-Adet başlama yaşının erken, menopoz yaşının geç olması,
-Hiç doğum yapmamış olmak,
-İlk doğumunu 30 yaşından daha sonra yapmak,
-Doğum yapmış lakin bebeğini emzirmemiş olmak,
-Uzun vadeli hormon tedavisi almak,
-Modern kent hayatı ortamında yaşamak,
-Sigara ve tütün eserleri kullanmak,
-Şişmanlık; bilhassa menopoz daha sonrası fazla kilo almak ve doymuş -yağlardan varlıklı besinleri fazla ölçüde tüketmek,
-Fiziksel aktivite azlığı
MEME KANSERİ EVRELERİ NELERDİR?
Meme kanseri epeyce sık karşılaşılan ve süratli ilerleyebilen bir kanser bulunmasına karşın erken evrede teşhis aldığında son derece aktif tedavi edilebilir ve pek başarılı sonuçlar elde edilir. Kanserin birinci evresinde göğüsteki tümörlü dokunun çapı 2 santimetreden küçüktür ve koltuk altı bölgesinde lenf bezi büyümesi görülmez.
Evre 1 olarak isimlendirilen bu vakitte teşhis alıp tedavi edilen şahıslarda 5 yıl daha sonrası sağ kalım oranı %98’dir. Kitle çapının 2 santimetreden büyük olduğu periyot, evre 2 olarak isimlendirilir ve bu evrede lenf bezlerinde büyüme görülebilir ya da görülmeyebilir.
Evre 3 olarak tanımlanan devirde ise tümörlü dokunun çapı 5 santimetreyi aşmış, koltuk altında lenf büyümesi besbelli hale gelmiş durumdadır. Bu evrede teşhis alan göğüs kanseri hastalarında tedavi daha sonrası 5 yıllık süreçte sağkalım oranı yarı yarıya azalır ve %50,6 üzere bir oranda muvaffakiyet elde edilir.
Meme kanseri ile gayret kapsamında erken teşhis kritik ehemmiyet taşıdığı için kanser evreleri hakkında bilgi sahibi olmak, nizamlı olarak kendi kendine göğüs muayenesi yaparak kitleyi en erken evrede saptamak, yanlışsız vakitte doktor muayenesine ve mamografi çekimi üzere ileri görüntüleme tekniklerine başvurmak son derece değerlidir.
MEME KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Meme kanseri klinik evresine bağlı olarak farklı semptom yahut bulgulara yol açabilir. Erken evredeki göğüs kanserlerinde hastalarda rastgele bir şikâyet olmayabilir. bu vakitte göğüsteki kitle elle hissedilmeyecek kadar küçük olup fakat makul radyolojik testler ile görüntülenebilir. Bunun yanında aşağıdaki semptom ve bulgular göğüs kanseri açısından uyarıcı niteliktedir:
-Memede kitle; bilhassa pek sert, hareketsiz, sistemsiz sonlu, genellikle ağrısız
-Memede ağrı
-Meme cildinde kızarıklık, hassasiyet
-Meme ucundan akıntı; şeffaf yada kanlı akıntı gelmesi
-Meme ucu cildinin soyulması, kuruması, kabuklanması yahut egzama gibisi döküntü olması
-Meme formunda yahut boyutunda açıklanamayacak biçimde bozulma yahut değişim
-Meme ucunun içe dönmesi
-Koltuk altında şişlik yahut kitle hissedilmesi (elegelen lenf bezleri)
Memenin ergenlikten daha sonra tüm bayanlar tarafınca aralıklı muayene edilmesi erken teşhis açısından son derece kıymetlidir. Göğüs dokusunun dört başka kadrandan elle muayene edilmesi bu bakımdan yararlıdır.
Meme dokusunda hissedilen her kitle kanser manasına gelmez. Göğüste çeşitli niçinlerle ortaya çıkan kistler, fibrokistik değişiklikler yahut güzel huylu tümörleri de kitle olarak algılanabilir. birebir vakitte kanser açısından ayrımının yapılabilmesi için bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
KENDİ KENDİNE GÖĞÜS MUAYENESİ NASIL YAPILIR?
Kendi kendine göğüs muayenesi için evvela adet döngüsünün yanlışsız biçimde takip edilmesi gerekir. Öncelikle her aylık döngünün birinci günü 1. gün olarak kabul edilir ve bugünden daha sonraki 5. gün ile 14. gün içinde bir gün belirlenerek göğüs muayenesi için devamlı olarak birebir gün tercih edilir.
Örneğin birinci muayene için o ayki adet takviminde kanamanın başlangıcından daha sonraki 9. günü seçilmişse öbür aylarda da bir daha birebir biçimde adet kanamasının başlangıcından itibaren 9 gün sayılmalı ve muayene o gün yenidenlanmalıdır. Kişi menopoz periyodunda ise her ayın belirli bir gününü kendi kendine göğüs muayenesi için seçebilir.
Muayene öncesi bedenin üst kısmındaki giysiler büsbütün çıkarılmalıdır. Ayna karşısında kollar sırası ile üste gerçek kaldırılarak göğüs dokusundaki çıkıntı, gerginlik, göğüs başında çekilme, yara, renk değişikliği üzere bulgular değerlendirilmeli ve her iki göğüs tüm bu özellikler açısından karşılaştırılmalıdır.
Bir daha sonraki kademede kollar öne gerçek uzatılır ve bu durumda her iki göğüs içindeki hal değişikliği olup olmadığı kıymetlendirilir. çabucak sonrasında eller bel hizasında konumlandırılır ve omuzlar dik durumda tutularak göğüslerin aynaya yansıyan manzarası denetim edilir. Bu evreler tamamlandıktan daha sonra el ile muayene yolu uygulanır.
Muayene edilecek olan göğüs, sağ göğüs ise sağ kol dirsekten bükülerek başın üzerine koyulur ve sol elin ikinci, üçüncü ve dördüncü parmak uçları göğüs dokusunda dairesel hareketlerle gezdirilir. Sol göğüs muayenesinde ise sol kol başın üzerine yerleştirilmeli, göğüs dokusunda gergin bir görünüm elde edilmeli ve sonrasındasında sağ el parmak uçları ile göğüs dokusu değerlendirilmelidir. Göğüste saptanan kitlelerin yaklaşık %90’ı patolojik özellik taşımayan yağ bezesi stilinde oluşumlardır lakin her durumda tabip muayenesine ve mamografi üzere ayrıntılı görüntüleme biçimlerine başvurulması gerekir.
MEME KANSERİNDEN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Meme kanserinden büsbütün korunmak kelam konusu değil. Sigara ve alkolden uzak durmak, sağlıklı beslenmek, idman yapmak üzere değiştirilebilir faktörler ile görünme sıklığı azaltılabilir.
Kanserli doku, evvel yakın etrafına daha sonra, göğse yakın lenf bezlerine yayılıyor. Vaktinde teşhis temalıp tedavi edilmeyen hastalarda kanser öteki organlara yayılarak tedavisi olanaksız evreye geçiyor.
Meme kanseri bayanlarda görülen kanserlerin %33’ünü oluşturmaktadır. Tüm kanser hastalarının ise %20’sini tehdit etmektedir. Günümüzde her 8 bayandan 1’i hayatı boyunca göğüs kanseriyle karşı karşıya kalma riskiyle yaşamaktadır.
Meme kanseri, göğüs dokusu ortasında süt kanalları içerisinde oluşan kanser hücreleridir. Göğüs kanserlerinin yüzde 80’i invaziv duktal karsinomdur. Invaziv duktal karsinom, göğüs kanserinin süt kanallarında ortaya çıktığını gösterir. Göğüs kanserinin yüzde 20’si de invaziv lobüler karsinomdur. Bu cinste ise göğüs kanseri süt kanallarında değil, süt bezlerinde gelişir.
Meme kanserine niye olan hücrelerin çoğalması ve büyümesi pek vakit alır. Lakin çoğaldıktan daha sonra hücreler lenf ve kan yoluyla bedenin öbür organlarına yayılabilir. Göğüs kanserinde en değerlisi kanserin kan ve lenf yolu ile başka organlara yayılmadan teşhisin konmasıdır. Bu etapta konulan bir teşhis ile tedavi oranı devasa yüksekliktetir. Bu niçinle göğüs kanserinde erken teşhis epey değerlidir.
MEME KANSERİ yol açar?
Bilimsel araştırmalar bayanlarda göğüs kanseri gelişmeninde rol oynayan makul risk faktörlerinin tanımlanmasını sağlamıştır. Bu risk faktörlerine maruz kalan şahıslarda, toplumun geri kalanındaki bireylere nazaran daha yüksek oranda göğüs kanseri gelişimi görüldüğü tespit edilmiştir. Bu risk faktörleri aşağıdaki üzere özetlenebilir:
Aile Hikayesi: Meme kanserlerinin kıymetli bir kısmı genetik alt yapı ile bağlantılıdır. Bu bakımdan bilhassa birinci derece akrabalarda göğüs kanseri hikayesi olan bireylerin, topluma göre göğüs kanseri olma riski daha yüksektir. Birebir biçimde tek göğüste kanser gelişme hikayesi olan bir şahısta, öteki göğüste de kanser gelişme riski daha yüksektir.
Yaş: Kadınlarda 55 yaş ve daha sonrasında göğüs kanseri gelişme ihtimali artar.
Cinsiyet: Kadınlarda erkeklere bakılırsa göğüs kanseri gelişme riski 2 kat daha fazladır.
Adet Görme Yaşı: Meme dokusu genel olarak östrojen ve progesteron üzere bayan eşey hormonlarına hassas bir yapıya sahiptir. Bu niçinle bahsedilen hormonlara maruziyet mühletinin arttığı durumlarda dokularda çoğalma karşılığı da artacağından, göğüs kanseri riski de artar. Erken yaşta adet goren bayanlarda kan östrojen ve progesteron seviyesi erken yaşta yükselmeye başladığından, göğüs kanseri gelişme riski yükselir.
Menopoz Yaşı: Adet görme yaşına misal biçimde, daha geç yaşta menopoza uğrayan bir bayanda, kandaki östrojen ve progesteron hormon seviyesi daha geç yaşta azalmaya başlayacağından, göğüs dokusunun hormonlara maruz kalma mühleti artar. ötürüsıyla göğüs kanseri riski de artmış olur.
Gebelik: Hamilelikle bir arada bayanlardaki hormon sistemi bir daha düzenlenir. Gebelik durumunda progesteron hormonunun hakimiyeti ortaya çıkacağından, bayan üreme sistemiyle bir arada, göğüs dokusu da farklı bir gelişim sürecine uğrar. Bu bakımdan, hiç hamile kalmayan bayanlarda yahut ileri yaşta( 30 yaş daha sonrası) hamile kalan bayanlarda, toplumun geri kalanına nazaran daha yüksek göğüs kanseri riski tespit edilmiştir.
Hormon Tedavisi Alma: Menopoz daha sonrasında ortaya çıkan sıcak basması, kemik erimesi üzere sorunların tedavisinde kullanılan uzamış hormon replasman tedavisi östrojen ve progesteron içerdiğinden, göğüs kanseri gelişimi açısından risk faktörüdür.
Sigara ve Alkol Alışkanlığı: Sigara ve alkol kullanması bir hayli kanser cinsinde olduğu üzere, göğüs kanseri gelişimi açısından da değerli birer risk faktörüdür.
Yoğun Göğüs Dokusuna Sahip Olma: Göğüs dokusunun büyük ve ağır içerikli olması, hem erken teşhis için gereken muayenede kitlenin algılanmasında tıpkı vakitte mamografi üzere usuller tarafınca kitlenin tespit edilmesini zorlaştırabildiği için göğüs kanserinin ilerlemesi açısından risk faktörü kabul edilebilir.
ışınım: Göğüs bölgesinde uygulanan yahut kişinin bu bölgeye maruz kaldığı ışınım hikayesi göğüs kanseri gelişmeninde tesirli olabilir
MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
-Kadın olmak,
-50-70 yaş içinde ve menopoz daha sonrası devirde olmak,
-Ailesinde (anne yahut baba tarafında) göğüs kanserine yakalanmış akrabaları olmak, (Akrabalık derecesi ne kadar yakın ve göğüs kanserli akraba sayısı ne kadar fazlaysa risk o kadar yükselir)
-Daha evvel göğüs kanserine yakalanmış olmak,
-Adet başlama yaşının erken, menopoz yaşının geç olması,
-Hiç doğum yapmamış olmak,
-İlk doğumunu 30 yaşından daha sonra yapmak,
-Doğum yapmış lakin bebeğini emzirmemiş olmak,
-Uzun vadeli hormon tedavisi almak,
-Modern kent hayatı ortamında yaşamak,
-Sigara ve tütün eserleri kullanmak,
-Şişmanlık; bilhassa menopoz daha sonrası fazla kilo almak ve doymuş -yağlardan varlıklı besinleri fazla ölçüde tüketmek,
-Fiziksel aktivite azlığı
MEME KANSERİ EVRELERİ NELERDİR?
Meme kanseri epeyce sık karşılaşılan ve süratli ilerleyebilen bir kanser bulunmasına karşın erken evrede teşhis aldığında son derece aktif tedavi edilebilir ve pek başarılı sonuçlar elde edilir. Kanserin birinci evresinde göğüsteki tümörlü dokunun çapı 2 santimetreden küçüktür ve koltuk altı bölgesinde lenf bezi büyümesi görülmez.
Evre 1 olarak isimlendirilen bu vakitte teşhis alıp tedavi edilen şahıslarda 5 yıl daha sonrası sağ kalım oranı %98’dir. Kitle çapının 2 santimetreden büyük olduğu periyot, evre 2 olarak isimlendirilir ve bu evrede lenf bezlerinde büyüme görülebilir ya da görülmeyebilir.
Evre 3 olarak tanımlanan devirde ise tümörlü dokunun çapı 5 santimetreyi aşmış, koltuk altında lenf büyümesi besbelli hale gelmiş durumdadır. Bu evrede teşhis alan göğüs kanseri hastalarında tedavi daha sonrası 5 yıllık süreçte sağkalım oranı yarı yarıya azalır ve %50,6 üzere bir oranda muvaffakiyet elde edilir.
Meme kanseri ile gayret kapsamında erken teşhis kritik ehemmiyet taşıdığı için kanser evreleri hakkında bilgi sahibi olmak, nizamlı olarak kendi kendine göğüs muayenesi yaparak kitleyi en erken evrede saptamak, yanlışsız vakitte doktor muayenesine ve mamografi çekimi üzere ileri görüntüleme tekniklerine başvurmak son derece değerlidir.
MEME KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Meme kanseri klinik evresine bağlı olarak farklı semptom yahut bulgulara yol açabilir. Erken evredeki göğüs kanserlerinde hastalarda rastgele bir şikâyet olmayabilir. bu vakitte göğüsteki kitle elle hissedilmeyecek kadar küçük olup fakat makul radyolojik testler ile görüntülenebilir. Bunun yanında aşağıdaki semptom ve bulgular göğüs kanseri açısından uyarıcı niteliktedir:
-Memede kitle; bilhassa pek sert, hareketsiz, sistemsiz sonlu, genellikle ağrısız
-Memede ağrı
-Meme cildinde kızarıklık, hassasiyet
-Meme ucundan akıntı; şeffaf yada kanlı akıntı gelmesi
-Meme ucu cildinin soyulması, kuruması, kabuklanması yahut egzama gibisi döküntü olması
-Meme formunda yahut boyutunda açıklanamayacak biçimde bozulma yahut değişim
-Meme ucunun içe dönmesi
-Koltuk altında şişlik yahut kitle hissedilmesi (elegelen lenf bezleri)
Memenin ergenlikten daha sonra tüm bayanlar tarafınca aralıklı muayene edilmesi erken teşhis açısından son derece kıymetlidir. Göğüs dokusunun dört başka kadrandan elle muayene edilmesi bu bakımdan yararlıdır.
Meme dokusunda hissedilen her kitle kanser manasına gelmez. Göğüste çeşitli niçinlerle ortaya çıkan kistler, fibrokistik değişiklikler yahut güzel huylu tümörleri de kitle olarak algılanabilir. birebir vakitte kanser açısından ayrımının yapılabilmesi için bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
KENDİ KENDİNE GÖĞÜS MUAYENESİ NASIL YAPILIR?
Kendi kendine göğüs muayenesi için evvela adet döngüsünün yanlışsız biçimde takip edilmesi gerekir. Öncelikle her aylık döngünün birinci günü 1. gün olarak kabul edilir ve bugünden daha sonraki 5. gün ile 14. gün içinde bir gün belirlenerek göğüs muayenesi için devamlı olarak birebir gün tercih edilir.
Örneğin birinci muayene için o ayki adet takviminde kanamanın başlangıcından daha sonraki 9. günü seçilmişse öbür aylarda da bir daha birebir biçimde adet kanamasının başlangıcından itibaren 9 gün sayılmalı ve muayene o gün yenidenlanmalıdır. Kişi menopoz periyodunda ise her ayın belirli bir gününü kendi kendine göğüs muayenesi için seçebilir.
Muayene öncesi bedenin üst kısmındaki giysiler büsbütün çıkarılmalıdır. Ayna karşısında kollar sırası ile üste gerçek kaldırılarak göğüs dokusundaki çıkıntı, gerginlik, göğüs başında çekilme, yara, renk değişikliği üzere bulgular değerlendirilmeli ve her iki göğüs tüm bu özellikler açısından karşılaştırılmalıdır.
Bir daha sonraki kademede kollar öne gerçek uzatılır ve bu durumda her iki göğüs içindeki hal değişikliği olup olmadığı kıymetlendirilir. çabucak sonrasında eller bel hizasında konumlandırılır ve omuzlar dik durumda tutularak göğüslerin aynaya yansıyan manzarası denetim edilir. Bu evreler tamamlandıktan daha sonra el ile muayene yolu uygulanır.
Muayene edilecek olan göğüs, sağ göğüs ise sağ kol dirsekten bükülerek başın üzerine koyulur ve sol elin ikinci, üçüncü ve dördüncü parmak uçları göğüs dokusunda dairesel hareketlerle gezdirilir. Sol göğüs muayenesinde ise sol kol başın üzerine yerleştirilmeli, göğüs dokusunda gergin bir görünüm elde edilmeli ve sonrasındasında sağ el parmak uçları ile göğüs dokusu değerlendirilmelidir. Göğüste saptanan kitlelerin yaklaşık %90’ı patolojik özellik taşımayan yağ bezesi stilinde oluşumlardır lakin her durumda tabip muayenesine ve mamografi üzere ayrıntılı görüntüleme biçimlerine başvurulması gerekir.
MEME KANSERİNDEN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Meme kanserinden büsbütün korunmak kelam konusu değil. Sigara ve alkolden uzak durmak, sağlıklı beslenmek, idman yapmak üzere değiştirilebilir faktörler ile görünme sıklığı azaltılabilir.