Hastalıkların şikayete göre değil asıl sebebine bağlı olarak tedavi edilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Derya Uludüz, “Örneğin baş ağrısından yakınan bir kişinin altta yatan hastalığını tespit edip sorunu kökten çözmeye çalışmalıyız” dedi…
Nöroloji Uzmanı ve Beyin Sıhhati Derneği (BEYİNDER) Kurucu Lideri Prof. Dr. Derya Uludüz “Gençliğin Sırrı Beyinde” isimli kitabında sağlıklı yaşama dair fazlaca kıymetli bilgiler vermiş. Hastalıkların tedavisinde bütüncül sorgulayıcı tıbbın gerekliliğinden sağlıklı ömür sırlarına, ekseriyetle göz gerisi edilen beyin sıhhatinin kıymetinden yaşlılık periyodunda de zinde olmanın formüllerine kadar bir epey noktaya değinmiş. Üstelik sağlığımızla ilgili bizlere ipuçları verecek testler de hazırlamış… “Yaşam şeklinizde yapacağınız küçük değişikliklerle daha zinde bir vücuda ve bebir daha kavuşabilirsiniz” diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Uludüz ile günümüzde daha da ehemmiyet kazanan ‘sağlıklı hayat’ üzerine konuştuk. İşte sorularım ve Uludüz’ün verdiği yanıtlar…
Prof. Dr. Derya Uludüz
Hastalıklar çabucak hemen ortaya çıkmadan tedbir almalıyız
■ Ömür müddeti uzadı lakin bir epey insan kronik hastalıklarla boğuşuyor… Sizce bu hastalıklar nasıl önlenebilir?
Maalesef öyle… Teknoloji bize tetkik ve tedaviler konusunda yeni ve geniş perspektifler sunmakla bir arada, gün geçtikçe kronik hastalıkların sıklığı artıyor. Tıp eğitiminin birinci üç yılında bizler bedeni bir bütün olarak değil de üstte beyin, aşağılara indikçe kalp akciğerler, sindirim sistemi üzere farklı başka organları ele alıp yalnızca o organlara yönelik uzmanlaşıyoruz ve yalnızca o organların hastalıklarıyla ilgileniyoruz. Çağdaş tıbbın en kıymetli zahmetlerinden biri de, ne yazık ki hastalıklarla ilgilenmesi, sağlıklı olma hali ve sıhhati güçlendirmeye ilginin daha geri planda olmasıdır. Şanslıyız ki son birkaç yıldır aile tabipleri gözetici hekimlik konusunda fazlaca uğraşıyorlar ve esirgeyici hekimliği ön plana çıkarma çalışmaları başladı.
■ Doktorlar nasıl bir yol izlemeli?
Hekim olarak artık şu gerçeği kabul etmemiz gerekiyor: Hastalıklar çabucak hemen ortaya çıkmadan tedbir almak sıhhatin temel anahtarıdır. Bedenin bir bütün olduğunu unutmamak gerekir. Nöroloji doktoru olarak hasta bize baş ağrısıyla geldiğinde onu tanıyoruz ancak ortada bir de göğüs ağrısı şikayetinden kelam etse “O bahis benimle ilgili değil” diyerek göğüs hekimine yolluyoruz. bu biçimdece o hastayı baş ağrısı için bir nörolog, göğüs ağrısı için bir göğüs hekimi, adet kanamaları için bir bayan doğumcu takip ediyor. Tüm doktorlar de çoklukla birbirinden habersiz oluyor. Biroldukça ilaç veriyoruz ve hasta elinde ilaç poşetiyle dolaşıyor. İşte bu niçinle “Bir yerlerde eksik ve yanlış var, bunun düzeltilmesi lazım” diyorum. Tıp eğitiminde her branşı meyve ağacının kollarına benzetelim, ağaçtaki hangi meyvenin bozulduğundan fazlaca gövdede ya da kökte hangi hastalık ya da hasar var ona odaklanmalıyız. Çağdaş tıp sıklıkla hastalıklar ve hastalık belirtileri üzerine odaklanmıştır, sıhhati güçlendirmeye ilgi pek azdır. Çağdaş tıp bakılırsamediği sıkıntıları hastalık olarak sınıflandırmazsa ruhsal niçinlere
bağlar.
Hastayı tek istikametli düşünerek çözemeyiz
■ Kitabınızda bütüncül sorgulayıcı tıbbın kıymetine değinip, her hekim bir dedektif üzere olmalı diyorsunuz…
Bütüncül sorgulayıcı tıbbı aslında bir hastaya özel dedektiflik üzere düşünebilirsiniz. Her belirti, her detay, her şikayet, gerçek hastalığı bulmada değerli bir ipucu olabilir. O kıymetli ipucunu yakalamanın tek yolu, bütüncül-sorgulayıcı tıp yolunu kullanmaktır. William Osler’ın bir kelamı var: “Hastanızı dikkatle dinlerseniz size teşhisini kendisi söyleyecektir.” Ben bu işi Komiser Kolombo’nun cinayet çözme işine benzetiyorum. Kolombo, dizinin sonunda bize birtakım detaylarla hatalıyı nasıl bulduğunu anlatana kadar bizler bu detayların cinayetle bağlantılı olduğunu düşünemezdik. Tıpkı farklı branşlara ilişkin şikayetlerin bize bağımsız göründüğü gibi… Örneğin, bana baş ağrısıyla gelen bir hastayı sorguluyorum: Hashimato niçiniyle ilaç kullanıyor. Pahaları olağan lakin hala el ve ayaklarında soğukluk, kabızlık, yemek daha sonrası hazımsızlık, uykusuzluk, gaz ve depresyon şikayeti var. Artık bu hastaya klasik tıpta nasıl bir uygulama yapacağız? Gaz için zencefil, depresyon için antidepresan, kabızlık için kayısı, ağrıları için ağrı kesici ve akupunktur, uykusuzluk için uyku ilacı mı vereceğiz? Tamam, bunlar tahminen bir süre hastayı rahatlatır lakin bu bütüncül bir yaklaşım değil. Biz bu hastada bireye has neler biliyoruz? Bunları bilmeden şikayete yönelik tedavi yapmak klasik tıpta da, alternatif tıpta da bize bir yarar sağlamaz.
Bana yıllardır teşhis kılavuzlarına göre migren tanısı alarak bir hayli ilaç kullanmış birçoğundan da yan tesirler almış fakat baş ağrıları devam eden hastalar geliyor. Dinliyorsunuz, evet teşhis tipik migren üzere düşünüyorsunuz. Lakin sistematik ve bütüncül düşündüğünüzde migren üzere davranan aslında farklı problemlerin olduğunu görüyorsunuz. Yani tek istikametli düşünerek hastayı çözebilmeniz mümkün değil. Tahminen süreksiz uygunluk hali görülebilir, fakat bir süre daha sonra hasta size daha şiddetli şikayetlerle gelecektir.
Doğru teşhisin en tesirli yolu
■ Pekala hakikat teşhis ve tedavi için neler yapılmalı?
Önce kendi branşımızda hastalığın ne olduğunu değerlendireceğiz. daha sonra bu yakınmalara neler eşlik ediyor, muayenesinde neler gördük, bunları detaylı not edeceğiz. sonrasındasında hastanın bedeninde istikrarını bozabilecek bir fazlalık (toksin, alerjen, gerilim, makûs beslenme) yahut eksiklik (mikrobesin, hormon istikrarı, uyku, antrenman, toplumsal ilişki) var mı, bunları sorgulayacağız. Hasta gelip “Uyuyamıyorum, halsizim, her yerim ağrıyor” dediğinde “Sanırım depresyondasınız” deyip ilaçlar içinden birini seçip yazmakla olmuyor. O kişinin beden istikrarını sağlayan hormonlarını, mikrobiyatasını, sindirim sistemini, uyku sistemini bilmemiz gerekir. Yani bu kişi depresyonda mı, yoksa bağırsak sıkıntıları niçiniyle bedeninde iltihaplanma mı var, onu araştırmalıyız. Bu depresyon yapacak sebepleri kökünden çözmeliyiz. Yani birbiriyle bağsız üzere görünen problemlerin ortak noktalarını birleştirmeliyiz.
YARIN: SAĞLIKLI VE UZUN ÖMRÜN SIRLARI
Nöroloji Uzmanı ve Beyin Sıhhati Derneği (BEYİNDER) Kurucu Lideri Prof. Dr. Derya Uludüz “Gençliğin Sırrı Beyinde” isimli kitabında sağlıklı yaşama dair fazlaca kıymetli bilgiler vermiş. Hastalıkların tedavisinde bütüncül sorgulayıcı tıbbın gerekliliğinden sağlıklı ömür sırlarına, ekseriyetle göz gerisi edilen beyin sıhhatinin kıymetinden yaşlılık periyodunda de zinde olmanın formüllerine kadar bir epey noktaya değinmiş. Üstelik sağlığımızla ilgili bizlere ipuçları verecek testler de hazırlamış… “Yaşam şeklinizde yapacağınız küçük değişikliklerle daha zinde bir vücuda ve bebir daha kavuşabilirsiniz” diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Uludüz ile günümüzde daha da ehemmiyet kazanan ‘sağlıklı hayat’ üzerine konuştuk. İşte sorularım ve Uludüz’ün verdiği yanıtlar…
Prof. Dr. Derya Uludüz
Hastalıklar çabucak hemen ortaya çıkmadan tedbir almalıyız
■ Ömür müddeti uzadı lakin bir epey insan kronik hastalıklarla boğuşuyor… Sizce bu hastalıklar nasıl önlenebilir?
Maalesef öyle… Teknoloji bize tetkik ve tedaviler konusunda yeni ve geniş perspektifler sunmakla bir arada, gün geçtikçe kronik hastalıkların sıklığı artıyor. Tıp eğitiminin birinci üç yılında bizler bedeni bir bütün olarak değil de üstte beyin, aşağılara indikçe kalp akciğerler, sindirim sistemi üzere farklı başka organları ele alıp yalnızca o organlara yönelik uzmanlaşıyoruz ve yalnızca o organların hastalıklarıyla ilgileniyoruz. Çağdaş tıbbın en kıymetli zahmetlerinden biri de, ne yazık ki hastalıklarla ilgilenmesi, sağlıklı olma hali ve sıhhati güçlendirmeye ilginin daha geri planda olmasıdır. Şanslıyız ki son birkaç yıldır aile tabipleri gözetici hekimlik konusunda fazlaca uğraşıyorlar ve esirgeyici hekimliği ön plana çıkarma çalışmaları başladı.
■ Doktorlar nasıl bir yol izlemeli?
Hekim olarak artık şu gerçeği kabul etmemiz gerekiyor: Hastalıklar çabucak hemen ortaya çıkmadan tedbir almak sıhhatin temel anahtarıdır. Bedenin bir bütün olduğunu unutmamak gerekir. Nöroloji doktoru olarak hasta bize baş ağrısıyla geldiğinde onu tanıyoruz ancak ortada bir de göğüs ağrısı şikayetinden kelam etse “O bahis benimle ilgili değil” diyerek göğüs hekimine yolluyoruz. bu biçimdece o hastayı baş ağrısı için bir nörolog, göğüs ağrısı için bir göğüs hekimi, adet kanamaları için bir bayan doğumcu takip ediyor. Tüm doktorlar de çoklukla birbirinden habersiz oluyor. Biroldukça ilaç veriyoruz ve hasta elinde ilaç poşetiyle dolaşıyor. İşte bu niçinle “Bir yerlerde eksik ve yanlış var, bunun düzeltilmesi lazım” diyorum. Tıp eğitiminde her branşı meyve ağacının kollarına benzetelim, ağaçtaki hangi meyvenin bozulduğundan fazlaca gövdede ya da kökte hangi hastalık ya da hasar var ona odaklanmalıyız. Çağdaş tıp sıklıkla hastalıklar ve hastalık belirtileri üzerine odaklanmıştır, sıhhati güçlendirmeye ilgi pek azdır. Çağdaş tıp bakılırsamediği sıkıntıları hastalık olarak sınıflandırmazsa ruhsal niçinlere
bağlar.
Hastayı tek istikametli düşünerek çözemeyiz
■ Kitabınızda bütüncül sorgulayıcı tıbbın kıymetine değinip, her hekim bir dedektif üzere olmalı diyorsunuz…
Bütüncül sorgulayıcı tıbbı aslında bir hastaya özel dedektiflik üzere düşünebilirsiniz. Her belirti, her detay, her şikayet, gerçek hastalığı bulmada değerli bir ipucu olabilir. O kıymetli ipucunu yakalamanın tek yolu, bütüncül-sorgulayıcı tıp yolunu kullanmaktır. William Osler’ın bir kelamı var: “Hastanızı dikkatle dinlerseniz size teşhisini kendisi söyleyecektir.” Ben bu işi Komiser Kolombo’nun cinayet çözme işine benzetiyorum. Kolombo, dizinin sonunda bize birtakım detaylarla hatalıyı nasıl bulduğunu anlatana kadar bizler bu detayların cinayetle bağlantılı olduğunu düşünemezdik. Tıpkı farklı branşlara ilişkin şikayetlerin bize bağımsız göründüğü gibi… Örneğin, bana baş ağrısıyla gelen bir hastayı sorguluyorum: Hashimato niçiniyle ilaç kullanıyor. Pahaları olağan lakin hala el ve ayaklarında soğukluk, kabızlık, yemek daha sonrası hazımsızlık, uykusuzluk, gaz ve depresyon şikayeti var. Artık bu hastaya klasik tıpta nasıl bir uygulama yapacağız? Gaz için zencefil, depresyon için antidepresan, kabızlık için kayısı, ağrıları için ağrı kesici ve akupunktur, uykusuzluk için uyku ilacı mı vereceğiz? Tamam, bunlar tahminen bir süre hastayı rahatlatır lakin bu bütüncül bir yaklaşım değil. Biz bu hastada bireye has neler biliyoruz? Bunları bilmeden şikayete yönelik tedavi yapmak klasik tıpta da, alternatif tıpta da bize bir yarar sağlamaz.
Bana yıllardır teşhis kılavuzlarına göre migren tanısı alarak bir hayli ilaç kullanmış birçoğundan da yan tesirler almış fakat baş ağrıları devam eden hastalar geliyor. Dinliyorsunuz, evet teşhis tipik migren üzere düşünüyorsunuz. Lakin sistematik ve bütüncül düşündüğünüzde migren üzere davranan aslında farklı problemlerin olduğunu görüyorsunuz. Yani tek istikametli düşünerek hastayı çözebilmeniz mümkün değil. Tahminen süreksiz uygunluk hali görülebilir, fakat bir süre daha sonra hasta size daha şiddetli şikayetlerle gelecektir.
Doğru teşhisin en tesirli yolu
■ Pekala hakikat teşhis ve tedavi için neler yapılmalı?
Önce kendi branşımızda hastalığın ne olduğunu değerlendireceğiz. daha sonra bu yakınmalara neler eşlik ediyor, muayenesinde neler gördük, bunları detaylı not edeceğiz. sonrasındasında hastanın bedeninde istikrarını bozabilecek bir fazlalık (toksin, alerjen, gerilim, makûs beslenme) yahut eksiklik (mikrobesin, hormon istikrarı, uyku, antrenman, toplumsal ilişki) var mı, bunları sorgulayacağız. Hasta gelip “Uyuyamıyorum, halsizim, her yerim ağrıyor” dediğinde “Sanırım depresyondasınız” deyip ilaçlar içinden birini seçip yazmakla olmuyor. O kişinin beden istikrarını sağlayan hormonlarını, mikrobiyatasını, sindirim sistemini, uyku sistemini bilmemiz gerekir. Yani bu kişi depresyonda mı, yoksa bağırsak sıkıntıları niçiniyle bedeninde iltihaplanma mı var, onu araştırmalıyız. Bu depresyon yapacak sebepleri kökünden çözmeliyiz. Yani birbiriyle bağsız üzere görünen problemlerin ortak noktalarını birleştirmeliyiz.
YARIN: SAĞLIKLI VE UZUN ÖMRÜN SIRLARI