Erik Erikson, insanları sekiz farklı evrede incelediği bir psikosoyal gelişim kuramı oluşturmuştur. Bu kuramda insanların olağan ve olağandışı kişilik gelişimleri açıklanır. Çoğunlukla aile davranışları ile şekillenen kişilikler bu kuramda açık biçimde belirtilir. Şayet kendi hayatınıza şu biçimde bir uzaktan bakmak isterseniz işte Erikson’un gelişim kuramı!
Erikson, kuramını birazdan sayacağımı temel niyetlere dayandırarak hazırlamıştır.
Temel inanca karşı güvensizlik (0-1 yaş)
Bu periyot, çocuğun kendisine, yaşadığı dünyaya ve anne babasına karşı inanç hissinin gelişmeye başladığı periyottur. Bu devri sorunsuz geçiren bireyler umut dolu bireyler haline gelirken devir içerisinde kriz yaşayan bireyler ise kaygı ve kuşku duygusu ile yaşayan bireyler haline gelirler.
Bağımsızlığa karşı kuşku ve utanç (1-3 yaş)
Bu devir, bireyin kendisine olan inancını kaybetmeden kendini denetim edebilme yeteneğini geliştirmeye başladığı devirdir. Bu periyodu sıkıntısız biçimde atlatan çocuklar bağımsız ve kendi kendini yönetebilen bireyler haline gelirler. bu vakitte sorun yaşayan bireyler ise yetişkinlik devirlerinde özgüven sorunu ile karşı karşıya kalırlar.
Girişimciliğe karşı suçluluk duyma (3-6 yaş)
Bu periyot, bireyin yaptığı etkinliklerde neye yöneleceklerini ve amaçlarınıbelirleyebildikleri periyottur. Bu periyodu sıkıntısız biçimde atlatan şahıslar ilerikidönemlerde maksatlar belirleyebilen bireylere dönüşürken bu periyot içerisindeherhangi bir kriz ile karşılaşan bireyler yetişkinlik devirlerinde suçlulukduygusuna sahip olan ve yetersiz olduğunu düşünen bireyler haline gelebilirler.
Başarıya karşı aşağılık duygusu (6-12 yaş)
Bu devir çocukların muvaffakiyet ve yeterlilik hislerini kazandıkları devirdir.Bu periyot içerisinde çocuklar için iş birliği yapmak ve muvaffakiyet duygusu gayetönemlidir.Bu periyodu problemsiz biçimde atlatan şahıslar ileriki dönemlerdeyeteneklerini belirleyebilen ve kendisi ile gurur duyan bireyler halinegelirler. Bu devir içerisinde sorun yaşayan bireyler ise yetişkinlikdönemlerinde aşağılık duygusu ile karşı karşıya kalırlar.
Kimliğe karşı kimlik karmaşası (12-18 yaş)
Bu periyot bireylerin benlik kazandıkları periyottur. Bu benlik kazanma iseözdeşim yolu ile gerçekleşir. Bireyler bu vakitte kendine güvenen ve kendinden emin olan şahıslar haline gelirler. Fakat bu vakitte sorun yaşayan bireyler daima isyan eden ve mutsuz olan beşerler haline gelebilirler.
Yakınlığa karşı uzaklık (18-40 yaş)
Bu periyot içerisinde bireyler bir meslek edinebilmek için çalışmalar yürütürler. bununla birlikte yakın bağlar kurma yeteneği de bu devir içerisinde kazanılır. Bu devri olağan biçimde atlatan bireyler sevgi hissinin ne olduğunu bilen ve hayatını sevgi ile yürüten bireyler haline gelirken bu devir içerisinde kriz yaşayan şahıslar etraflarına karşı uzaklık hisseden ve mutsuz şahıslar olabilirler.
Üretkenliğe karşı sakinlik (40-65 yaş)
bu vakitte bireyler, aile haricindeki öteki bireylerle, gelecek nesillerle ve toplum ile ilgilenmeye ve bağlantı kurmaya başlarlar. Bu periyodun olumlu özellikleri içinde önemseme duygusu yer alırken olumsuz özellikleri içinde verimsiz hissetme ve hiç bir şeye yaramadığını düşünmek yer alır.
Benlik bütünlüğüne karşı ümitsizlik (65 yaş ve üzeri)
bu vakitte bireyler geçmiş yaşantılarına dönüp baktıkları vakit bir tatminhissi yaşarlar. bu vakitteki şahıslar topluma ahenk sağlayabilen, sevilen vesaygı duyulan insanlardır. Benlik bütünlüğüne karşı olumsuzluk evresinin olumluözellikleri içinde bilgelik hissi yer alırken olumsuz özellikleri içindeise memnuniyetsizlik bulunur.
Peki siz şuan hangi periyot içerisindesiniz? Ya da bu vakte kadar geçirdiğiniz evrelerde sorun yaşadığınızı düşünüyor musunuz? Yorumlarda buluşalım…
Erikson, kuramını birazdan sayacağımı temel niyetlere dayandırarak hazırlamıştır.
İnsanların temel muhtaçlıkları birden fazla vakit birebirdir.
Gelişim temel muhtaçlıklarının giderilmesi ile benlik ve ego oluşur.
gelişmenin meydana gelmesi periyotlar halinde oluşur.
Her periyot, gelişim için fırsat sunan kriz ya da sorunlar ile
nitelenebilir.
Farklı devirler güdülenme yaşanması için farklılıklar meydana getirir.
Temel itimada karşı güvensizlik
Özerkliğe karşı utanç ve kuşku
Girişimciliğe karşı suçluluk duygusu
Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu
Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası
Yakınlığa karşı yalıtılmışlık
Üreticiliğe karşı verimsizlik
Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk
Temel inanca karşı güvensizlik (0-1 yaş)
Bu periyot, çocuğun kendisine, yaşadığı dünyaya ve anne babasına karşı inanç hissinin gelişmeye başladığı periyottur. Bu devri sorunsuz geçiren bireyler umut dolu bireyler haline gelirken devir içerisinde kriz yaşayan bireyler ise kaygı ve kuşku duygusu ile yaşayan bireyler haline gelirler.
Bağımsızlığa karşı kuşku ve utanç (1-3 yaş)
Bu devir, bireyin kendisine olan inancını kaybetmeden kendini denetim edebilme yeteneğini geliştirmeye başladığı devirdir. Bu periyodu sıkıntısız biçimde atlatan çocuklar bağımsız ve kendi kendini yönetebilen bireyler haline gelirler. bu vakitte sorun yaşayan bireyler ise yetişkinlik devirlerinde özgüven sorunu ile karşı karşıya kalırlar.
Girişimciliğe karşı suçluluk duyma (3-6 yaş)
Bu periyot, bireyin yaptığı etkinliklerde neye yöneleceklerini ve amaçlarınıbelirleyebildikleri periyottur. Bu periyodu sıkıntısız biçimde atlatan şahıslar ilerikidönemlerde maksatlar belirleyebilen bireylere dönüşürken bu periyot içerisindeherhangi bir kriz ile karşılaşan bireyler yetişkinlik devirlerinde suçlulukduygusuna sahip olan ve yetersiz olduğunu düşünen bireyler haline gelebilirler.
Başarıya karşı aşağılık duygusu (6-12 yaş)
Bu devir çocukların muvaffakiyet ve yeterlilik hislerini kazandıkları devirdir.Bu periyot içerisinde çocuklar için iş birliği yapmak ve muvaffakiyet duygusu gayetönemlidir.Bu periyodu problemsiz biçimde atlatan şahıslar ileriki dönemlerdeyeteneklerini belirleyebilen ve kendisi ile gurur duyan bireyler halinegelirler. Bu devir içerisinde sorun yaşayan bireyler ise yetişkinlikdönemlerinde aşağılık duygusu ile karşı karşıya kalırlar.
Kimliğe karşı kimlik karmaşası (12-18 yaş)
Bu periyot bireylerin benlik kazandıkları periyottur. Bu benlik kazanma iseözdeşim yolu ile gerçekleşir. Bireyler bu vakitte kendine güvenen ve kendinden emin olan şahıslar haline gelirler. Fakat bu vakitte sorun yaşayan bireyler daima isyan eden ve mutsuz olan beşerler haline gelebilirler.
Yakınlığa karşı uzaklık (18-40 yaş)
Bu periyot içerisinde bireyler bir meslek edinebilmek için çalışmalar yürütürler. bununla birlikte yakın bağlar kurma yeteneği de bu devir içerisinde kazanılır. Bu devri olağan biçimde atlatan bireyler sevgi hissinin ne olduğunu bilen ve hayatını sevgi ile yürüten bireyler haline gelirken bu devir içerisinde kriz yaşayan şahıslar etraflarına karşı uzaklık hisseden ve mutsuz şahıslar olabilirler.
Üretkenliğe karşı sakinlik (40-65 yaş)
bu vakitte bireyler, aile haricindeki öteki bireylerle, gelecek nesillerle ve toplum ile ilgilenmeye ve bağlantı kurmaya başlarlar. Bu periyodun olumlu özellikleri içinde önemseme duygusu yer alırken olumsuz özellikleri içinde verimsiz hissetme ve hiç bir şeye yaramadığını düşünmek yer alır.
Benlik bütünlüğüne karşı ümitsizlik (65 yaş ve üzeri)
bu vakitte bireyler geçmiş yaşantılarına dönüp baktıkları vakit bir tatminhissi yaşarlar. bu vakitteki şahıslar topluma ahenk sağlayabilen, sevilen vesaygı duyulan insanlardır. Benlik bütünlüğüne karşı olumsuzluk evresinin olumluözellikleri içinde bilgelik hissi yer alırken olumsuz özellikleri içindeise memnuniyetsizlik bulunur.
Peki siz şuan hangi periyot içerisindesiniz? Ya da bu vakte kadar geçirdiğiniz evrelerde sorun yaşadığınızı düşünüyor musunuz? Yorumlarda buluşalım…