Gün arasında tükettiğimiz bir fazlaca hazır besin trans yağ içerebiliyor. ötürüsıyla bu cins besinleri ne kadar epeyce tercih edersek bedenimiz da o kadar fazla trans yağ yükleniyor. “Bu durum da vakit içinde başta kalp-damar hastalıkları olmak üzere birfazlaca sıhhat sıkıntısına yer hazırlıyor” diyen Prof. Dr. Osman Erk, trans yağlarla ilgili bilinmesi gerekenleri şu biçimde anlattı:
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
Sentetik bir yağdır
Trans yağların hammaddesi ayçiçeği, mısır, soya, pamuk, palm yağı üzere bitkisel sıvı yağlardır. Sıvı bitkisel yağlara hidrojen eklenmesi ve ısıtma süreci kararı trans yağlar ortaya çıkar. Bu kimyasal prosedüre “kısmi hidrojenizasyon” denir. Trans yağlar sentetiktir. Hidrojenizasyon usulü, devasa yükseklikte basınç ve ısının kullanıldığı (260°C), nikel katalizörler eşliğinde gerçekleşen, doğal olmayan kimyasal bir süreçtir. Trans yağlar, yavaş yavaş tesir gösteren bir tıp kronik zehirdir. Tabiatta bulunmayan, yapay, sentetik ve katı hale getirilmiş bu yağların sıhhatimize olumlu bir tesiri yoktur. Sentetik yapıları niçiniyle hücrelerin güç santralleri olan mitokondriler tarafınca yakılamazlar ve bedende birikirler. Günümüzden 50 yıl kadar evvel ABD’de yaşayan 12-18 yaş ortası çocukların günlük trans yağ alımının 30 gramdan fazla olduğu bilinmektedir. Bu ölçünün yüzde 80-90 kadarı kısmi hidrojenizasyon metoduyla elde edilen trans yağ asitlerinden, yüzde 10-20 kadarı et ve süt mamüllerinden kaynaklanır. Erken yaşta kalp krizi ve inme geçiren bireylerde bu durumun sorumlusu olarak çocukluk çağında bol bol tüketilen trans yağlar gösterilmektedir. Et ve süt mamüllerinden sağlanan doğal trans yağ asitleri, sentetik olanların tersine sıhhate ziyanlı değildir.
Sağlığımızı tehdit ediyor
■ Trans yağlar makus huylu (LDL) kolesterolü yükseltir, güzel huylu (HDL) kolesterolü düşürür.
■ Omega-3 metabolizmasını ve istikrarını bozar.
■ Diyette trans yağ asitlerindeki küçük bir artış, kalp damar hastalığı riskini önemli oranda artırır.
■ Bilimsel araştırmalara nazaran trans yağ tüketimi diyabet, Alzheimer, Parkinson ve kısırlığın yanı sıra göğüs, prostat ve kalın bağırsak kanseri riskini de artırabilir.
en çok kızartma yağlarında var
Fastfood tipi yiyecek satan yerlerde, kimi restoranlarda, otellerde ve yemek şirketlerinde kullanılan işlenmiş sıvı yağlar en ağır trans yağ kaynaklarıdır. Daima kullanılan bu yağlar bol bol trans yağ ve biroldukça öbür kanserojen bileşik içerir. Kızartma yağları tıpkı sigara üzere birfazlaca kanserojen maddeyi ortasında barındırabilir. Bu kanserojen hususların ortasında en epey dikkati çeken HNE (trans-4 hidroksi-2 nonenal)’dir. Bu kanserojen bilhassa Omega 6 içeren (mısır, soya, kanola) yağların yine tekrar kullanılması kararında oluşur. Zeytinyağı ile HNE oluşma ölçüsü minimaldir. Bu açıdan zeytinyağı en emniyetli yağlardan biridir.
Azı bile zararlı
Bilimsel araştırmalara nazaran günde 5 gram trans yağ tüketmek kalp-damar hastalıklarına yakalanma riskini yüzde 25 oranında artırır. Aslında 5 gramdan az tüketmek de hakikat değildir. Bir eser 5 gramdan az trans yağ içerse de 5 gramın altında fazla besin tüketildiğinde tehlikeli ölçüde trans yağa maruz kalmış oluruz. Örneğin, bir dilim pizza 5 gram, orta uzunluk paket patates kızartması 8 gram, bir dilim hazır kek 5 gram trans yağ içerir. Bunları bir günde tükettiğinizde bedeniniz 18 gram trans yağ yüklenmiş olur. Bu da sıhhatiniz için risklidir.
Bu besinlere dikkat!
Trans yağlar ekmek, kek, hamur işi, simit, pasta, kurabiye, poğaça, çörek, börek, baklava üzere birfazlaca unlu besinde, margarinlerde, ticari kızartma yağlarında, birtakım salata soslarında, kimi kahve kremalarında, bulyon tabletlerinde, birtakım şekerlemelerde ve kimi dondurulmuş besinlerde bol bol bulunur. Tekraren ısıtılıp kullanılabilme özelliklerinden dolayı hazır patates, tavuk ve zerzevat kızartmalarında bulunur. Bisküvi, gofret, çikolata, kraker, cips ve kurabiye üzere yiyeceklerin raf ömrünü ve lezzetini artırmak için kullanılır. Doğal besinlerin raf ömrünü uzatan bu yağlar, tüketenlerin ömrünü kısaltır. Trans yağ tüketmemek için hazır yiyeceklerden, bilhassa ortasında trans yağ bulunan pizza, hamburger, patates kızartması üzere fast food’lardan uzak durulmalıdır.
İşte bilinmeyen isimleri
FDA; 1 Ocak 2006 tarihi itibariyle bütün hazır besin unsurlarının etiketlerinde, doymuş yağların alt sırasında trans yağ içeriğinin bulunmasını kaide koşmuştur. Birfazlaca ülkede besinlerde trans yağ olduğuna dair etiketleme zaruriliği getirilmiştir. Etiketlerde toplam, doymuş yağ yanı sıra trans yağlar da belirtilmektedir. Porsiyon başına 5 gramı aşmayan trans yağ ölçüsü, etiketlerde yasa gereği 0 olarak gösterilmektedir. Fakat ülkemizde besin etiketlerinin birçoklarında trans yağ içeriği yazmıyor ya hayli küçük puntolarla ya da farklı isimlerle gizleniyor. ötürüsıyla yiyecek etiketleri dikkatle incelenmelidir. “Hidrojenize yağ”, “hidrojenize bitkisel yağ”, “hidrojenize nebati yağ” üzere ibareler eser ortasındaki trans yağları gizlemek için ustalıkla kullanılmaktadır. Trans yağ içeren mamüllerin üzerine tıpkı sigara ve alkolde olduğu üzere “sağlığa zararlıdır” ibaresi yazılmalıdır. Restoranlarda kızartmalar değil, ızgara ve haşlamalar tercih edilmelidir.
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
Sentetik bir yağdır
Trans yağların hammaddesi ayçiçeği, mısır, soya, pamuk, palm yağı üzere bitkisel sıvı yağlardır. Sıvı bitkisel yağlara hidrojen eklenmesi ve ısıtma süreci kararı trans yağlar ortaya çıkar. Bu kimyasal prosedüre “kısmi hidrojenizasyon” denir. Trans yağlar sentetiktir. Hidrojenizasyon usulü, devasa yükseklikte basınç ve ısının kullanıldığı (260°C), nikel katalizörler eşliğinde gerçekleşen, doğal olmayan kimyasal bir süreçtir. Trans yağlar, yavaş yavaş tesir gösteren bir tıp kronik zehirdir. Tabiatta bulunmayan, yapay, sentetik ve katı hale getirilmiş bu yağların sıhhatimize olumlu bir tesiri yoktur. Sentetik yapıları niçiniyle hücrelerin güç santralleri olan mitokondriler tarafınca yakılamazlar ve bedende birikirler. Günümüzden 50 yıl kadar evvel ABD’de yaşayan 12-18 yaş ortası çocukların günlük trans yağ alımının 30 gramdan fazla olduğu bilinmektedir. Bu ölçünün yüzde 80-90 kadarı kısmi hidrojenizasyon metoduyla elde edilen trans yağ asitlerinden, yüzde 10-20 kadarı et ve süt mamüllerinden kaynaklanır. Erken yaşta kalp krizi ve inme geçiren bireylerde bu durumun sorumlusu olarak çocukluk çağında bol bol tüketilen trans yağlar gösterilmektedir. Et ve süt mamüllerinden sağlanan doğal trans yağ asitleri, sentetik olanların tersine sıhhate ziyanlı değildir.
Sağlığımızı tehdit ediyor
■ Trans yağlar makus huylu (LDL) kolesterolü yükseltir, güzel huylu (HDL) kolesterolü düşürür.
■ Omega-3 metabolizmasını ve istikrarını bozar.
■ Diyette trans yağ asitlerindeki küçük bir artış, kalp damar hastalığı riskini önemli oranda artırır.
■ Bilimsel araştırmalara nazaran trans yağ tüketimi diyabet, Alzheimer, Parkinson ve kısırlığın yanı sıra göğüs, prostat ve kalın bağırsak kanseri riskini de artırabilir.
en çok kızartma yağlarında var
Fastfood tipi yiyecek satan yerlerde, kimi restoranlarda, otellerde ve yemek şirketlerinde kullanılan işlenmiş sıvı yağlar en ağır trans yağ kaynaklarıdır. Daima kullanılan bu yağlar bol bol trans yağ ve biroldukça öbür kanserojen bileşik içerir. Kızartma yağları tıpkı sigara üzere birfazlaca kanserojen maddeyi ortasında barındırabilir. Bu kanserojen hususların ortasında en epey dikkati çeken HNE (trans-4 hidroksi-2 nonenal)’dir. Bu kanserojen bilhassa Omega 6 içeren (mısır, soya, kanola) yağların yine tekrar kullanılması kararında oluşur. Zeytinyağı ile HNE oluşma ölçüsü minimaldir. Bu açıdan zeytinyağı en emniyetli yağlardan biridir.
Azı bile zararlı
Bilimsel araştırmalara nazaran günde 5 gram trans yağ tüketmek kalp-damar hastalıklarına yakalanma riskini yüzde 25 oranında artırır. Aslında 5 gramdan az tüketmek de hakikat değildir. Bir eser 5 gramdan az trans yağ içerse de 5 gramın altında fazla besin tüketildiğinde tehlikeli ölçüde trans yağa maruz kalmış oluruz. Örneğin, bir dilim pizza 5 gram, orta uzunluk paket patates kızartması 8 gram, bir dilim hazır kek 5 gram trans yağ içerir. Bunları bir günde tükettiğinizde bedeniniz 18 gram trans yağ yüklenmiş olur. Bu da sıhhatiniz için risklidir.
Bu besinlere dikkat!
Trans yağlar ekmek, kek, hamur işi, simit, pasta, kurabiye, poğaça, çörek, börek, baklava üzere birfazlaca unlu besinde, margarinlerde, ticari kızartma yağlarında, birtakım salata soslarında, kimi kahve kremalarında, bulyon tabletlerinde, birtakım şekerlemelerde ve kimi dondurulmuş besinlerde bol bol bulunur. Tekraren ısıtılıp kullanılabilme özelliklerinden dolayı hazır patates, tavuk ve zerzevat kızartmalarında bulunur. Bisküvi, gofret, çikolata, kraker, cips ve kurabiye üzere yiyeceklerin raf ömrünü ve lezzetini artırmak için kullanılır. Doğal besinlerin raf ömrünü uzatan bu yağlar, tüketenlerin ömrünü kısaltır. Trans yağ tüketmemek için hazır yiyeceklerden, bilhassa ortasında trans yağ bulunan pizza, hamburger, patates kızartması üzere fast food’lardan uzak durulmalıdır.
İşte bilinmeyen isimleri
FDA; 1 Ocak 2006 tarihi itibariyle bütün hazır besin unsurlarının etiketlerinde, doymuş yağların alt sırasında trans yağ içeriğinin bulunmasını kaide koşmuştur. Birfazlaca ülkede besinlerde trans yağ olduğuna dair etiketleme zaruriliği getirilmiştir. Etiketlerde toplam, doymuş yağ yanı sıra trans yağlar da belirtilmektedir. Porsiyon başına 5 gramı aşmayan trans yağ ölçüsü, etiketlerde yasa gereği 0 olarak gösterilmektedir. Fakat ülkemizde besin etiketlerinin birçoklarında trans yağ içeriği yazmıyor ya hayli küçük puntolarla ya da farklı isimlerle gizleniyor. ötürüsıyla yiyecek etiketleri dikkatle incelenmelidir. “Hidrojenize yağ”, “hidrojenize bitkisel yağ”, “hidrojenize nebati yağ” üzere ibareler eser ortasındaki trans yağları gizlemek için ustalıkla kullanılmaktadır. Trans yağ içeren mamüllerin üzerine tıpkı sigara ve alkolde olduğu üzere “sağlığa zararlıdır” ibaresi yazılmalıdır. Restoranlarda kızartmalar değil, ızgara ve haşlamalar tercih edilmelidir.