Aslında yaz ve sonbahar aylarında görülen el ayak ağız hastalığı öteki teneffüs yolu hastalıkları üzere atak yaptı. Bilhassa kalabalık sınıflarda eğitim nazarann çocukların bu riskle karşı karşıya kaldığına dikkat çeken Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Yazıcı, yetişkinleri de tehdit eden hastalığın bugünlerde yaygın görüldüğünü belirterek, şu ayrıntıları verdi…
Banu Yazıcı
Nasıl bulaşır?
El ayak ağız hastalığı, kalabalık ve şahsi hijyenin düzgün olmadığı toplumlarda, kirli su ve besinlerin bulunduğu ortamlarda sık görülür. Teneffüs yolundan damlacıkla, direkt salgı temasıyla, oyuncaklarla, ellerle ve dışkı ile bulaşabilir. Çocuklarda bu virüslere karşı koruyuculuk seviyesi düşük olduğundan hastalık belirtilerle seyrederken, erişkinlerde belirti göstermeyebilir.
Ne üzere tedbirler alınabilir?
El yıkamak en kıymetli esirgeyici uygulamadır. Çocuklara el yıkama alışkanlığı kazandırılması, ellerin göze ve ağıza sürülmemesi ve hasta olan çocuklar ile temasın engellenmesi virüsün bulaşmasını azaltır. Oyuncakların ve çocukların bulunduğu ortamların paklığı değer taşır. Hasta çocukların bilhassa ateşli olduğu periyotlarda izolasyonu kıymetlidir. Ateşsiz çocuğun yuvaya, kreşe gitmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.
Gebelikte fetusa ve anneye ilişkin riskler kesin olarak bilinmemektedir, lakin hamilelerin temasının engellenmesi önerilir. Mümkün ise hasta olan kişinin yayılımı önlemek için meskeninde kalması, hassas bireylerle temas etmemesi önerilir. Hassas şahısların bulaşı önlemek için su ve sabunla sık sık el yıkamaları, sık temas edilen yüzeyleri uygun biçimde dezenfekte etmeleri, ortak çatal, kaşık kullanmasından ve yakın temastan (sarılma, tokalaşma) kaçınmaları gerekir.
Teşhis ve tedavi yolları nelerdir?
Tanı klinik bulgulara dayanır ve viral tetkiklere gerek duyulmaz. Hastalık çoklukla döküntüler ortaya çıktıktan daha sonra muayene ile teşhis edilir. Boğaz sürüntüsü ve dışkı meseladen el ayak ağız tayini lakin imkan olan durumlarda ve teşhisten kuşku edildiğinde istenebilir. Tedavide direkt faal bir antiviral casus yoktur. Tedavi belirtileri ve bulguları ortadan yok etmeye yöneliktir. Kâfi sıvı ve beslenme dayanağı alamayan çocuklarda gerekli sıvı ve beslenme takviyesi yapılmalıdır. Ağızdaki yaraların bakımı için lokal uygulamalar, ağız spreyleri, vitamin ve çinko dayanağı verilebilir. Deri lezyonlarının bakımında tuzlu su ile yapılacak bakım birçok sefer kafidir. Ek bakteriyel bir enfeksiyon yoksa antibiyotik verilmemelidir.
Hangi belirtilere niye olur?
Hastalığın kuluçka periyodu, bulaşmayı takiben 5-7 gündür. yavaşça gribal şikayetlerle seyreder. En sık yavaşça ateş (38-38.5), iştah kaybı, huzursuzluk, boğaz ağrısı, yemek yerken ağızda acıma, yutamama, ağız etrafında ve ortasında ağrılı döküntüler, avuç içi ve ayak tabanında ağrısız, kaşıntısız döküntüler ve soyulmalar görülür. Ateş ortalama 3 gün sürer. Döküntüler ateşle birlikte yahut ateşten kısa müddet daha sonra çıkabilir. Ağız boşluğundaki yaralar küçük, sarımsı fazla ağrılı olmayan yaralar halindedir. Derideki döküntüler elde avuç ortasında, ayak tabanında çoğunlukla görülür. Tabanı bir daha kırmızı renkte, içi sarımsı renkte sıvı ile dolu döküntüler biçimindedir. Hastalık 7-10 gün sürer, lakin virüsün beden salgıları ile dışkıdan atılımı haftalar sürebilir. Öte yandan el ayak ağız hastalığı döküntüler çıkmadan evvelki 3 gün ve döküntüler solup, ateş düştükten daha sonraki 5 gün boyunca bulaşıcıdır.
Banu Yazıcı
Nasıl bulaşır?
El ayak ağız hastalığı, kalabalık ve şahsi hijyenin düzgün olmadığı toplumlarda, kirli su ve besinlerin bulunduğu ortamlarda sık görülür. Teneffüs yolundan damlacıkla, direkt salgı temasıyla, oyuncaklarla, ellerle ve dışkı ile bulaşabilir. Çocuklarda bu virüslere karşı koruyuculuk seviyesi düşük olduğundan hastalık belirtilerle seyrederken, erişkinlerde belirti göstermeyebilir.
Ne üzere tedbirler alınabilir?
El yıkamak en kıymetli esirgeyici uygulamadır. Çocuklara el yıkama alışkanlığı kazandırılması, ellerin göze ve ağıza sürülmemesi ve hasta olan çocuklar ile temasın engellenmesi virüsün bulaşmasını azaltır. Oyuncakların ve çocukların bulunduğu ortamların paklığı değer taşır. Hasta çocukların bilhassa ateşli olduğu periyotlarda izolasyonu kıymetlidir. Ateşsiz çocuğun yuvaya, kreşe gitmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.
Gebelikte fetusa ve anneye ilişkin riskler kesin olarak bilinmemektedir, lakin hamilelerin temasının engellenmesi önerilir. Mümkün ise hasta olan kişinin yayılımı önlemek için meskeninde kalması, hassas bireylerle temas etmemesi önerilir. Hassas şahısların bulaşı önlemek için su ve sabunla sık sık el yıkamaları, sık temas edilen yüzeyleri uygun biçimde dezenfekte etmeleri, ortak çatal, kaşık kullanmasından ve yakın temastan (sarılma, tokalaşma) kaçınmaları gerekir.
Teşhis ve tedavi yolları nelerdir?
Tanı klinik bulgulara dayanır ve viral tetkiklere gerek duyulmaz. Hastalık çoklukla döküntüler ortaya çıktıktan daha sonra muayene ile teşhis edilir. Boğaz sürüntüsü ve dışkı meseladen el ayak ağız tayini lakin imkan olan durumlarda ve teşhisten kuşku edildiğinde istenebilir. Tedavide direkt faal bir antiviral casus yoktur. Tedavi belirtileri ve bulguları ortadan yok etmeye yöneliktir. Kâfi sıvı ve beslenme dayanağı alamayan çocuklarda gerekli sıvı ve beslenme takviyesi yapılmalıdır. Ağızdaki yaraların bakımı için lokal uygulamalar, ağız spreyleri, vitamin ve çinko dayanağı verilebilir. Deri lezyonlarının bakımında tuzlu su ile yapılacak bakım birçok sefer kafidir. Ek bakteriyel bir enfeksiyon yoksa antibiyotik verilmemelidir.
Hangi belirtilere niye olur?
Hastalığın kuluçka periyodu, bulaşmayı takiben 5-7 gündür. yavaşça gribal şikayetlerle seyreder. En sık yavaşça ateş (38-38.5), iştah kaybı, huzursuzluk, boğaz ağrısı, yemek yerken ağızda acıma, yutamama, ağız etrafında ve ortasında ağrılı döküntüler, avuç içi ve ayak tabanında ağrısız, kaşıntısız döküntüler ve soyulmalar görülür. Ateş ortalama 3 gün sürer. Döküntüler ateşle birlikte yahut ateşten kısa müddet daha sonra çıkabilir. Ağız boşluğundaki yaralar küçük, sarımsı fazla ağrılı olmayan yaralar halindedir. Derideki döküntüler elde avuç ortasında, ayak tabanında çoğunlukla görülür. Tabanı bir daha kırmızı renkte, içi sarımsı renkte sıvı ile dolu döküntüler biçimindedir. Hastalık 7-10 gün sürer, lakin virüsün beden salgıları ile dışkıdan atılımı haftalar sürebilir. Öte yandan el ayak ağız hastalığı döküntüler çıkmadan evvelki 3 gün ve döküntüler solup, ateş düştükten daha sonraki 5 gün boyunca bulaşıcıdır.